29.3.06

Εκπαιδευση στην Ευρωπη: Παραδειγματα και συστασεις

Στο προηγουμενο αρθρο μου αρχισα να συζητω μια μελετη του Andreas Schleicher του ΟΟΣΑ για την εκπαιδευση στην Ευρωπη που μπορειτε να την βρειτε εδω . Ο συγγραφεας αναλυει τα προβληματα του Ευρωπαικων εκπαιδευτικων συστηματων και εκφραζει την ανησυχια οτι, αν δεν αντιστραφει γρηγορα η παρουσα κατασταση, η Ευρωπη θα αντιμετωπισει σοβαρο προβλημα οικονομικου ανταγωνισμου απο την Ασια και αλλου.

Ο συγγραφεας παραθετει δυο παραδειγματα χωρων οπου η πολυ καλη δουλεια στον τομεα της εκπαιδευσης δημιουργησε εξαιρετικα αποτελεσματα για την οικονομια και την κοινωνια. Το πρωτο παραδειγμα ειναι αυτο της (Νοτιας) Κορεας η οποια, οπως αναφερει, ειχε την δεκαετια του 60 χαμηλοτερο εθνικο εισοδημα απο τον Μεξικο και ολες τις Λατινοαμερικανικες χωρες, ενω λιγοτερο απο το ενα τριτο του ενηλικου πληθυσμου της ειχαν τελειωσει την δευτεροβαθμια εκπαιδευση. Σημερα 97% των Κορεατων 24-35 ετων εχουν απολυτηριο λυκειου, το υψηλοτερο ποσοστο στις βιομηχανικες χωρες, ενω η ποιοτητα των αποφοιτων ειναι απο τις καλυτερες στον κοσμο. Κατα τον κ. Schleicher η θεαματικη αυτη αλλαγη ηταν αποτελεσμα της αποφασιστικοτητας της κοινωνιας και των εκπαιδευτικων να ξεπερασουν ολες τα δομικες και αλλες ελλειψεις του συστηματος. Οταν ο πληθυσμος αρχισε να συρρεει μαζικα στα σχολεια, το μεγεθος των ταξεων και οι ωρες διδασκαλιας αυξηθηκαν για να καλυψουν την ζητηση. Οι γονεις ηταν ετοιμοι να επενδυσουν επιπλεον απο την τσεπη τους για την εκπαιδευση των παιδιων τους. Η αγορα εργασιας εστειλε τα καταλληλα σηματα απαιτωντας αλλα και ανταμοιβοντας τα προσοντα. Η Κορεα ακομη και σημερα συνεχιζει τις βελτιωσεις στο συστημα της και επενδυει το υψηλοτερο ποσοστο του εθνικου εισοδηματος στην εκπαιδευση απο οποιαδηποτε αλλη χωρα του ΟΟΣΑ.

Το αλλο παραδειγμα επιτυχιας ειναι η Φιλανδια, το εκπαιδευτικο συστημα της οποιας παραγει σημερα αποτελεσματα πολυ πανω απο τον Ευρωπαικο μεσο ορο. Κατα τον συγγραφεα, η αλλαγη προς το καλυτερο αρχισε μετα τα μεσα της δεκαετιας του 80 και οφειλεται στην υιοθετηση πολιτικων που μετατοπισαν το κεντρο βαρους απο το πως πρεπει να γινεται η διδασκαλια στο τι αποτελεσματα πρεπει να προσδοκουμε απο αυτη. Με αλλα λογια η πολιτεια εθεσε τους στοχους για το τι προσοντα θα πρεπει να εχουν οι αποφοιτοι των σχολειων, αλλα εδωσε την ελευθερια στα σχολεια να αποφασισουν πως θα επιτυχουν τα αποτελεσματα αυτα για τον καθε μαθητη ξεχωριστα. Παραλληλα δοθηκε η δυνατοτητα στα σχολεια να αποφασιζουν για θεματα οπως η επιλογη του διδακτικου προσωπικου, οι ωρες διδασκαλιας κτλ. ενω δημιουργηθηκε ενα πανεθνικο δικτυο υποστηριξης οπου μπορουσαν να ανταλλασονται αποψεις για τις καλυτερες μεθοδους διδασκαλιας και τις πιο αποτελεσματικες πρακτικες, σε πρακτικο και οχι απλα θεωρητικο επιπεδο. Το σημαντικοτερο, ομως, ειναι οτι οι διδασκοντες και οι διευθυνσεις των σχολειων κατεστησαν υπευθυνοι για τα αποτελεσματα της δουλειας τους. Ετσι δημιουργηθηκε ενα επιλεκτικο εκπαιδευτικο συστημα και δημιουργηθηκε ενα αισθημα ευθυνης και επαγγελματικης περηφανιας που λειπει απο τους εκπαιδευτικους αλλων χωρων.

Εκτος ομως απο την παρουσιαση των προκλησεων που αντιμετωπιζει η Ευρωπη και την σκιαγραφηση των δυο περιπτωσεων επιτυχιας που αναφεραμε, ο κ. Schleicher κανει και καποιες συστασεις-κλειδια που θα πρεπει να υιοθετηθουν απο τα Ευρωπαικα εκπαιδευτικα συστηματα:

1. Δημιουργια και συντηρηση μια ποικιλιας εκπαιδευτικων ιδρυματων, με επαρκη ελευθερια αλλα και ευθυνη για τα αποτελεσματα που παραγουν.

2. Βελτιωση των τριτοβαθμιων εκπαιδευτικων ιδρυματων ωστε να βελτιωθει η προσβαση σε αυτα, να προαχθει η ισοτητα [ευκαιριων] και να ανεβει η ποιοτητα των αποτελεσματων.

3. Υλοποιηση σχηματων χρηματοδοτησης και υποστηριξης των φοιτητων με την συμμετοχη τοσο του δημοσιου οσο και του ιδιωτικου τομεα, με τροπους που να αντανακλουν καλυτερα τα κοινωνικα και ιδιωτικα ωφελη της εκπαιδευσης.

4. Ενθαρυνση των πανεπιστημιων να μεταβουν σε μεθοδους διευθυνσης που να προσομοιαζουν αυτες των μοντερνων επιχειρησεων, ωστε να εξασφαλιζεται η μακροχρονια οικονομικη τους επιβιωση αλλα και η αποδοση ευθυνων.

5. Πανεπιστημιακες διοικησεις που να αποτελουνται οχι μονο απο μελη της ακαδημαικης κοινοτητας αλλα και απο αλλους σχετικους φορεις (stakeholders).

Σε επομενα αρθρα μου θα προσπαθησω να συζητησω τα σημεια που παρεθεσα (και αλλα που περιλαμβανονται στην μελετη) κυριως σε σχεση με την Ελληνικη πραγματικοτητα.